Güzel Ezan Okumak Müzik Kulağından Geçiyor
Güzel Ezan Okumak Müzik Kulağı İstiyor
Sultanahmet:Tenor
Fatih:Bas bariton
www.stargazete.com
Sezen Aksu'nun "camilere doğru dürüst müezzin bulsunlar" diyerek kötü ezan okunmasına gösterdiği tepkiye farklı bir destek "İstanbul Camileri ve Müezzinleri" adlı belgesel albümle geldi. Projeyi yürüten Emre Yücelen, yaptıkları çalışmanın arşiv anlamında bir ilk olduğunu belirterek, "Usta-çırak ilişkisi ile verilen ezan eğitimi maalesef bilimsellikten uzak kalmış. Ancak iyi ezan okuyan müezzinlerin geçmişlerinde müzik birikiminin olduğunu gördük. İyi müezzinlerin dinleyici kitleleri bile oluşuyor" diyor.
Aslında ezan dünyanın hiçbir coğrafyasında bu ülkede okunduğu kadar hoş okunmadı. İlahi mesajı kitlelere ulaştıran müezzinler, ezanı musikiyle birleştirerek insanların kulağına ve yüreğine hitap etmeyi başardı. Bazen babadan oğula bazen ustadan çırağa geçen bir öğretiyle ezan bugünlere geldi. En büyük eksikle: geçmişten geleceğe aktarılacak şekilde kaydedilmeden.
MEKANA KAYITLI SESLER ZAMANA KALSIN DİYE
"İstanbul Camileri ve Müezzinleri" albümü böyle bir eksikliği doldurmak adına gerçekleştirilmiş bir proje. Osmanlı'dan bugüne yaklaşık 500 senedir ayakta duran camilerin kendilerine has akustik ortamlarında yapılan kayıtlar hiçbir şekilde düzeltilmemiş, değiştirilmemiş. Müezzinler tek okuyuşta ezanları kaydetmişler, kayıtlar sırasında ortamdan ve dıştan gelen sesler olduğu gibi korunmuş.
Proje koordinatörü Emre Yücelen, çalışmaya başlarken geçmişte yetişmiş olan bir çok usta müezzin ve din görevlisinin seslerinin az oranda kaydedildiğini ve dolayısıyla kaynak sıkıntısı olduğunu farkettiklerini dile getirerek, "Günümüzde insanların bu konudaki bilgilerinın fazla olmadığını düşünüyoruz. Sadece Osmanlı'ya ve çok büyük oranda İstanbul'a özgü olan makamlarla ezan okuyuşları bize kültürel bir miras. Bunları geleceğe iletmek istedik" diye konuşuyor. Yalnızca namaz vaktini bildirmek için okunan ezan için her vakit ayrı makam bulunduğunu belirten Yücelen, " Ezan, her vakit farklı makamlarda okunur. Camileri dolaşırken iyi sesli müezzinlerin müzik birikimlerinin olduğunu gördük" diyor. İstanbul'daki tarihi camilerin çoğunluğunda müezzinlerin müzik kulağının olduğunu ancak eksikliklerinin olduğunu dile getiren Yücelen " Mesela Sultanahmet Camii müezzini iyi bir tenor, Ağa Camii'nde ikili ezanla düet yapan müezzin ve imamlar da tenor ve sesleri gayet iyi. Fatih Camii'nin müezzini ise bas bariton. Bunlar seslerini iyi kullanan insanlar olduğu için belli bir dinleyici kitlesi de oluşmuş. Ezanı iyi okuyan cemaatı topluyor" diye anlatıyor.
GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ YOK EDİCİ
Yaklışık 11 ay boyunca İstanbul camilerini inceleyen Emre Yücelen'in proje esnasında yaptığı tespitler ise oldukça üzüntü verici. Yücelen'e göre, iyi ezan için müezzinlerin en az 2 yıl şan eğitimi alması gerekiyor. Bu eksiklik müezzinleri de rahatsız ediyor. Çift ezanda müezzinlerin ses renkleri birbiriyle uyumlu değil. Akustiği çıplak sese göre yapılmış tarihi camilerde sonradan konulan ses düzenekleri ezanı da iç ezanı da olumsuz etkileyecek seviyede. Müezzin ezanı güzel okuyor olsa da cihazların ayarının yapılmaması ve kent gürültüsü ezanın yokolmasına yetiyor. Ezanlar birbirine karışıyor. Bu konuda en iyi düzenleme Kadıköy'de en kötü düzenleme Üsküdar'da. Üsküdar'da gürültü kirliliği yüzünden ezanlara yazık oluyor. Çözüm toplam gürültüyü azaltmak.
EZAN MAKAMLARI
SABAH : Saba Makamı
ÖĞLE : Uşşak, Rast, Neva Makamı
İKİNDİ :Uşşak makamı, Rasm Makamı
AKŞAM : Segah, Dugah makamı
YATSI : Hicaz makamı, Rast Makamı
Alıntı